Burdur Şeker Fabrikasının özelleştirilmesi sürecinde, fabrikaya talip olan Pankobirlik, Nişasta Bazlı Şeker (NBŞ) hakkında hazırladıkları raporu yayınladı. S.S. Isparta Burdur Pancar Ekicileri Koperatifi Müdür Yardımcısı İbrahim Bor tarafından  ve 42 sayfa süren raporun özeti şöyle:  ABD ŞEKER SANAYİİ MODELİ Öncelikle dünyanın en liberal ülkelerinden birisi olan ABD de şeker sektörünün yapısının incelenmesi ve ortaya konulması önemlidir. Üreticiler ve çalışanlar daha önce özel sektör tarafından işletilen şeker fabrikalarının iyi işletilmediği, tarıma gereken önemin verilmeyerek sadece kar amaçlı olarak yönetildikleri ve tarımsal yapıda meydana gelen sorunların çözülemediğini görmeleri üzerine, 1970'Ii yıllarda bulundukları kuzey ve kuzey batı bölgelerindeki şeker fabrikalarını almak üzere birleşmeye başlamışlardır. 2006 yılına gelindiğinde ABD genelinde pancardan şeker üretiminin 100 ünü ve kamıştan şeker üretimin ise 95 ini yönetir hale gelerek sektöre hâkim olmuşlardır. Öncelikle Hükümet bir araya gelen üreticilerin bağlı olduğu kooperatifleri özel sektörden devir alabilmeleri ve finansal olarak güçlenebilmeleri için ANTI-TRÖST kanunlarından muaf tutmuş ve özel bir kanun olan "Capper-Volstead" kanununu çıkartmıştır. Kanun Tarımsal amaçlı tüm kooperatifleri anti-tröst” kanunlarından tamamen muaf kılmış ve bunlara, kooperatif olmayan büyük işletmelerle karşılaştırıldığında kapsamlı ayrıcalıklar vermiştir. Bu kanun, şeker pancarı sektöründe olduğu gibi bugünün tarım kooperatiflerinin yolunu açmıştır: (Yani özel sektör tarafından kurulan fabrikalar devletin teşvik ve desteği ile özel bir mevzuat düzenlemesi ile KOOPERATİFLEŞTİRİLMİŞTİR.) ABD'de pancar şekeri üretimindeki gelişmelerde devletin yaptığı desteklerin etkileri yadsınamaz. ABD'nin şeker pancarı kooperatiflerine, şeker kredi oranları, pazarlama tahsisatları, ithalat üzerindeki gümrük vergi oranı kotaları (TRQ) ve şekerin etanole dönüştürülmesi başlıklı yardım programları bulunmaktadır. Bu desteklerin yanı sıra ABD'de uygulanan en önemli desteklerden biri şeker fabrikalarının ürettiği şekere kamunun verdiği alım garantisidir. İsteyen şirket ürettiği şekeri o yıl için belirlenen (2016 için 531 ) fiyattan devlete satabilmekte ve bu alım garantisi çerçevesinde pancar üreticisine de belirlenmiş bir fiyattan ödeme yapmaktadır. ABD de halen 10 eyalette 8 kooperatif şirketine ait 23 Pancar Şekeri fabrikasında şeker üretimi yapılmaktadır. ABD şeker üretimi Gümrük Vergi oranları ile korunmakta ve iç tüketimin 15 ine kadar ithalat izni verilmektedir. Ayrıca ABD ye şeker ihraç eden her bir ülke için özel ithalat kotaları ve tercihli ticaret anlaşmaları mevcuttur. Sektör ülkeye ekonomik değer olarak pancar şekeri üretimi ve kamış şekeri üretimi ile birlikte ABD genelinde 42 eyalette her yıl toplam 21,1 milyar katkı sağlamaktadır. 22 eyalette toplam 142.000 iş kolu oluşturmakta 445 bin hektar alanda, 11 eyalette 25 şeker fabrikası ile faaliyetlerini sürdürmektedir. ABD'de 30 milyon ton pancardan yaklaşık 5.1 milyon ton pancar şekeri üretilmektedir. Bu rakam ABD genelinde toplam şeker üretimin 55 ine karşılık gelmektedir. Üreticilerin bu yapıyı nasıl yönettikleri ve örgütlenme modelleri bu konuya ışık tutması açısından önemlidir. Şeker Pancarı ve Şeker Kamış üreticileri tek bir çatı altında, Amerikan Şeker Üreticileri Birliği (ASA) altında örgütlenmişlerdir. ASA Şeker Endüstrileri içinde söz sahibi olan ve içerisinde; şeker çalışanları, rafinericiler, işleyiciler, temin ediciler ile şeker pancarı ve şeker kamışı üreticilerini bulunduran milli bir KOALİSYONDUR. Bu Koalisyon, tüm dünyada desteklenen şeker sektörü karşısında Amerikan Şeker Endüstrisi içerisindeki şeker çalışanları ile şeker üreten ve işleyenlerin ekonomik faaliyetlerinin sürdürülebilirliğini garanti altına almak için çalışmaktadır. Şeker Şirketlerinin ve Fabrikaların İcra Kurullarında Profesyoneller yer almakta, Karar Organları ile Yönetim Kurulunda ve Danışma Kurulunda bulunan Koalisyon temsilcilerinin yer aldığı bir yapı ile sektör başarılı bir şekilde yönetilmektedir. Üreticiler, sanayiciler ve çalışanlarında içinde bulunduğu ve KOOPERATİFLEŞTİRİLEN bu sektörde, üreticiler sahibi oldukları fabrikalarda modernizasyon yatırımlarını yapmış, işletmelerin ölçek ekonomisine uygunluğunu sağlayarak, sürdürülebilir pancar tarımı ve şeker üretimini garanti altına almışlardır. (KGTÜ: ŞEKER PANCARI VE PANCAR ŞEKERİ ÜRETİMİ ARTIRILMALI KGTÜ, TARTIŞMALARA SAĞLIKLI BİLGİ DOKÜMANI SAĞLAYACAK) Türkiye'nin ilk ve tek ihtisas üniversitesi olan Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi, şeker fabrikalarının özelleştirilmesi kararıyla gündeme gelen pancar şekeri ve nişasta bazlı şekerle ilgili bir rapor hazırladı. Bilimsel verilere dayandırılarak oluşturulan raporda, "ülkemizde NBŞ tüketiminin azaltılması gereğinin, vatandaşlarımızın sağlığının korunması adına stratejik önemde olduğu ortaya çıkmaktadır” denildi. KAMUOYU, ÇALIŞMA RAPORLARI İLE BİLGİLENDİRİLECEK Şeker fabrikalarının özelleştirilmesi kararının ardından gündeme gelen pancar şekeri ve nişasta bazlı şeker kullanımına ilişkin Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi tarafından hazırlanan bilgilendirme raporunu, Mütevelli Heyet Başkanı Dr. Mikdat Çakır açıkladı. Tartışmaların sağlıklı bir zeminde yapılmasını sağlamak için farklı alanlardaki uzmanlar ile tarım ve gıda konusunda kamuoyunu aydınlatıcı çalışma raporları hazırladıklarını belirten Çakır, "güncelliğinden dolayı ilk bilgilendirme raporu, pancar şekeri ve nişasta bazlı şekere yönelik hazırlandı. Böylece "Türkiye Şeker Politikası” hakkında kamuoyunda yapılan tartışmalara sağlıklı bilgi dokümanı sağlanmış olunacak. Üniversitemiz bilim heyeti bundan böyle bu tür çalışma raporları ile kamuoyu ve ilgilileri daha sık bilgilendirecektir” dedi. ABD'DE MISIRDAN ELDE EDİLEN FRUKTOZ ŞURUBU TÜKETİMİ AZALDI Mısırdan elde edilen şeker konusu gündeme gelince bu ürünü en çok üreten ve tüketen ülke olan ABD'deki uygulamaların dikkat çektiğini ifade eden Dr. Mikdat Çakır, "ABD Tarım Bakanlığı ve Kongre Raporlarına göre, ABD gıda sanayii şeker tüketimi geleneksel olarak mısırdan elde edilen nişasta bazlı şeker (NBŞ) ağırlıklı ve öncelikli bir seyir izlerken, son yıllarda sağlık riskleri nedeniyle bu şeker türünün üretiminin gerilediği belirtilmiştir. ABD Tarım Bakanlığı kamuoyuna açıkladığı raporda; 2000-2016 yılları arasında toplam şeker üretimi içinde pancar şekeri üretiminin 24 arttığı, mısırdan elde edilen früktoz şurubu tüketiminin ise 35 azaldığını belirtmiştir. Yine aynı rapor bu azalışın "sağlık kaygısı” nedeniyle olduğunu vurgulamıştır" diye konuştu, VATANDAŞLARIMIZIN SAĞLIĞININ KORUNMASI ADINA ÖNEMLİ Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Dr. Mikdat Çakır, açıklamasında şu ifadelere yer verdi: "ABD Tarım Bakanlığı, gelecek 10 yıllık planlamalarında; ABD'de mısır nişasta bazlı şeker tüketiminin (NBŞ) azalmaya devam edeceği ve şeker pancarı ve şeker kamışından elde edilen şeker tüketiminin 21 oranında artacağı raporlanmıştır. ABD'de NBŞ tüketiminde yaşanan gelişmeler değerIendirildiğinde; ülkemizde de NBŞ tüketiminin azaltılması gereğinin vatandaşlarımızın sağlığının korunması adına stratejik önemde olduğu ortaya çıkmaktadır. Sağlıkla ilgili bir diğer sorun da, son derece zehirli bir kimyasal olan civanın nişasta bazlı früktoz şurubu ürünlerinde tespit edildiği meselesidir. ABD Tarım ve Ticaret Politikaları Enstitüsü'nün 2009 yılı raporuna göre civanın NBŞ içeren gıdalarda tespit edilmesidir. Bunun nişasta bazlı şeker üretiminde kullanılan kostik soda üretiminde civa kullanılmasından kaynaklandığı, bundan dolayı mısırdan elde edilen früktoz şurubunun sağlığı tehdit ettiği vurgulanmıştır. Üniversitemiz bilim heyeti tarafından hazırlanan raporlar, üniversitemiz web sitesinde yayınlanmaktadır.” Konya Gıda ve Tarım Universitesi "ABD'de Şeker Pancarı Şekeri Üretimi ve Tüketimi" Bilgilendirme Notu Bu bilgilendirme notunun amacı, ABD Tarım Bakanlığı ve ABD Kongresi raporlarında yer alan ABD'de şeker pancarı ve pancar şekeri üretimi, tüketimi ve politikaları hakkındaki bilgileri kamuoyuyla paylaşmaktır. Böylece son günlerde "Türkiye Şeker Politikası” hakkında kamuoyunda yapılan tanışmalara sağlıklı bilgi dokümam sağlanmış olunacaktır. Üniversitemiz bilim heyeti bundan böyle bu tür açıklamalarla kamuoyu ve ilgilileri daha sık bilgilendirecektir. ABD Tarım Bakanlığı ve Kongre Raporları [2,3] İncelendiğinde, ABD gıda sanayii ve evsel şeker tüketimi geleneksel olarak Mısırdan elde edilen Nişasta Bazlı Şeker (NBŞ) ağırlıklı ve öncelikli bir seyir İzlerken, son yıllarda sağlık riskleri nedeniyle bu şeker çeşidinin üretimi gerilemektedir. ABD Tarım Bakanlığı 2027 öngörülerine göre ABD'de gelecek 10 yıl boyunca Mısır şekeri tüketiminin (NBŞ) azalmaya devam edeceği ve şeker pancarı ve şeker kamışından elde edilen şeker tüketiminin 21 oranında artacağı öngörülmüştür. ABD'de NBŞ tüketiminde yaşanan gelişmeler değerlendirildiğinde, ülkemizde de NBŞ tüketiminin azaltılmasının önemi ortaya çıkmaktadır. İlgili raporlardan elde edilen bilgiler özet olarak aşağıda belirtilmiştir. Şeker Pancarı ve Pancar Şekeri ABD'de 2009 yılında 27 milyon ton olan şeker pancarı üretimi 24 artarak 2016 yılında 33,5 milyon ton olmuştur [l ,2].           ABD'de 2009 yılında 4,2 milyon ton olan pancar şekeri üretimi 12 artarak 2016 yılında 4,7 milyon ton olmuştur [1,2]. ABD'de şeker pancarı ve şeker kamışından üretilen şeker tüketimi 2000 yılında günlük kişi başı 48 gram İken 4 artarak 2016 yılında 50 gram olmuştur [1,2]. ABD'de 2016 yılında 1 1,2 milyon ton olan toplam şeker pancarından ve şeker kamışından elde edilen şeker tüketiminin 21 artarak 2027 yılında 13,5 milyon ton olacağı tahmin edilmektedir [1,2]. Nişasta Bazlı Şeker ABD'de 2000 yılında kişi başı günlük yüksek früktozlu mısır şurubu tüketimi 46 gram iken, bu değer 35 azalarak 2016 yılında 30 gram olmuştur [1,2]. ABD'de azalan nişasta bazlı şeker talebinden dolayı, ABD'nin nişasta bazlı şeker üretiminin devamlılığı ihracata ve özellikle yeni pazarların bulunmasına bağlıdır [l ,2]. ABD'de nişasta bazlı şeker tüketiminin azalmasının nedeni olarak sağlıkla ilgili kaygıların olduğu belirtilmiştir [2]. Şeker Üretim Politikaları ABD fabrika bazlı satış kotası belirleyerek pancar şekeri üretimi yapmaktadır. Bu kota ABD şeker tüketiminin 85 'inden az olmamak kaydıyla belirlenir [I ,3]. ABD'de 2018 yılında rafine edilmiş şeker (pancar şekeri) için ton başına ortalama olarak 531/ton minimum fiyattan alım garantisi verilmektedir [1,3]. Bu alım garantisi NBŞ için verilmemektedir. Kaynakça USDA-ERS. 2018. "Sugar and Sweeteners Outlook” https://www.ers.usda.gov/webdocs/publ ications/87436/sss-m-354. pdf?v—43145 USDA.2018. "Agricultural Projections to 2027” https://www.ers.usda.gov/webdocs/publ ications/87459/oce-2018- I .pdP?v—43146 Congressional Research Service.2016. " U.S. Sugar Program Fundamentals” https://fas.org/sgp/crs/misc/R43998.pdf"